در ابتدا نیاز است توضیحاتی درباره اسکار یا جای زخم بدهیم و سپس در این مقاله به روش های از بین بردن جای زخم یا اسکار بپردازیم. اسکار یا جای زخم به نشانه هایی است که از بریدگی یا آسیب به پوست بر جای می ماند. زمانی که بریدگی یا جراحتی ایجاد می شود، پوست برای ترمیم ناحیه، بافت های تازه ای را ایجاد می کند که این بافت ها ممکن است شکل مناسبی نداشته باشند و پوست حالتی دفرمه داشته باشد و در نتیجه اسکار یا جای زخم و جراحتی که وارد شده است، کاملاً نمایان شود. بافت های زخم ها معمولاً از پروتئینی به نام کلاژن ساخته می شوند. این اسکارها به شکل ها و اندازه ها و رنگ های مختلفی ایجاد می شوند و امکان دارد که ظاهری بد و غیر زیبا ایجاد کند. در برخی موارد این اسکارها دردناک هستند و نیاز به رسیدگی دارد.
افرادی که پوست تیره دارند، افراد با نژاد آسیایی، آفریقایی و افراد دارای موهای قرمز، به احتمال بیشتری به اسکارهای از نوع کلوئید مبتلا می شوند. کلوئید ها به اسکارهای برآمده گفته می شود که در روی پوست سالم هم ممکن است رشد کنند. جای زخم یا اسکار بر اساس اندازه، نوع و محلی که ایجاد می شود، می تواند برای فرد آزاردهنده باشد و ممکن است اعتماد به نفس فرد را از بین ببرد. تمامی اسکارها نیازی به درمان و روشی برای رفع ندارند. در صورتی که اسکار برای فرد آزاردهنده باشد و یا ایجاد درد کند و در معرض دید باشد و نتوان با آرایش آن را پوشاند، می توان از روش هایی برای از بین بردن آن کمک گرفت.
انواع اسکار یا جای زخم
اسکارها یا همان جای زخم ها در انواع مختلفی وجود دارند که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:
- اسکار کلوئید: اسکار کلوئید به نوعی بهبود بیش از حد پوست گفته می شود. اسکارهای کلوئیدی باید تحت درمان باشند تا باعث بروز مشکلات حرکتی یا مشکلات دیگر نشود. از سوی دیگر اسکار کلوئیدی در برخی موارد می تواند تحت کنترل در آید.
جای زخم کانتراکچر یا انقباضی: اسکار یا جای زخم کانتراکچر یا انقباضی زمانی رخ می دهد که پوست دچار سوختگی یا زخم ناشی از حرارت شده باشد. این جای زخم به سفت شدن پوست منجر می شود و می تواند توانایی حرکتی آن ناحیه را تحت الشعاع قرار دهد. بعضی از اسکارهای انقباضی در برخی موارد به نواحی عمیق تر نفوذ می کنند و عضلات و اعصاب ناحیه را تحت الشعاع قرار می دهند.
ترک های پوستی: ترک های پوستی که ناشی از چاق و لاغری های مکرر است، زمانی رخ می دهد که پوست در اثر افزایش وزن ناگهانی، کشیده شود و بافت های پیوندی پوست دچار پارگی شود و در نتیجه باعث ایجاد ترک پوست شود. ترک های پوستی در دوران بارداری، بلوغ و یا بعد از افزایش و کاهش وزن، ظاهر می شود. ترک های پوستی معمولاً روی سینه ها، باسن، شکم، ران ها، بازوها و … ایجاد می شود.
اسکار هایپرتروفیک: به اسکارهای برجسته و قرمز رنگ، اسکارهای هایپرتروفیک گفته می شود که شباهت زیادی به اسکارهای از نوع کلوئید دارند. ولی این اسکارها از محدوده زخم به هیچ عنوان فراتر نمی روند و ناحیه بیشتری را درگیر نمی کنند.
اسکار آکنه: اسکار آکنه ناشی از آکنه های شدید و عمیق است که در روی پوست ظاهر می شوند و بعد از ترمیم جوش یا آکنه، این اسکار ها باقی می مانند. اسکار آکنه به شکل های مختلفی بروز می کند و اندازه های مختلفی دارد که تشخیص آن برای پزشک و متخصص پوست راحت است.
علت ایجاد اسکار
اسکارها به دلایل مختلفی ایجاد می شوند. مهم ترین دلیل ایجاد اسکار همان روند بهبودی پوست بدن است. پوست به عنوان بخشی از سیستم ایمنی بدن عمل می کند و مانعی برای ورود میکروب ها، باکتری ها، ویروس ها و … به بدن است. زمانی که پوست دچار آسیب یا جراحت می شود، بدن به کلاژن سازی در ناحیه روی می آورد و ناحیه زخم شده یا آسیب دیده را ترمیم می کند.
کلاژن نقش بسیار مهمی در تمام بدن دارد و به کیفیت پوست، کیفیت غضروف های بدن و مفاصل و … کمک می کند. زمانی که اسکار ایجاد می شود، فیبرهای کلاژن پوست دچار آسیب می شوند و پوست در جهت ترمیم آن ها، کلاژن بیشتری تولید می کند و فیبرهای کلاژن آسیب دیده را ترمیم می کند. این بافت های تازه سریعاً تشکیل می شوند تا از بروز عفونت و ورود باکتری و میکروب به بدن پیشگیری شود.
نحوه تشخیص اسکار
با بررسی ناحیه آسیب دیده، می توان اسکار را تشخیص داد. اسکارها معمولاً تیره تر یا روشن تر از بافت های اطراف پوست هستند و یا در برخی موارد به رنگ صورتی هستند. پزشک با بررسی و معاینه ناحیه می تواند نوع اسکار را تشخیص دهد. با بررسی جای زخم، بافت و رنگ آن، می تواند نوع اسکار را به خوبی تشخیص دهد و درمان ناحیه را با توجه به نوع اسکار تشخیص دهد.
استفاده از تکنیک های آرایشی برای پوشاندن اسکار
استفاده از کرم پودر ها و کرم های آرایشی برای پوشاندن جای زخم یا اسکار می تواند بسیار مفید واقع شود. پزشک می تواند برای پوشاندن جای زخم توصیه هایی را به بیمار کند. برخی از وسایل گریم هم می توانند برای دو تا سه روز جای زخم را بپوشانند.
ورق سیلیکونی یا ژلی برای درمان اسکار
تزریق PRP برای درمان اسکار
برای درمان جای زخم یا اسکار می توان از تزریق پی آر پی هم استفاده کرد. با تزریق این ماده رگ های خونی فعالیت بهتری می کنند و پلاکت های جدیدی تولید می شود و بافت های همبند تازه ای ایجاد می گردد. بهبود بافت ناحیه می تواند به بهبود اسکار منجر شود. تزریق پی آر پی به تحریک تولید سلول های جدید در بافت های همبندی منجر می شود که با نام فیبروبلاست شناخته می شود.
تحریک کلاژن سازی برای درمان اسکار
به این ترتیب بعد از مدت زمان مشخصی، اسکار به مرور کوچک تر می شود و کلاژن سازی بهتری انجام می گیرد. کلاژن از جمله فراوان ترین پروتئین ها در بدن است و نقش بسیار مهمی در بسیاری از عملکرد های بدن ایفا می کند. از جمله روند هایی که نیاز به کلاژن دارد، ترمیم بافت ها و تولید بافت تازه است. کلاژن در اطراف محل آسیب و جراحت تولید می شود و میزان کلاژن در ناحیه افزایش می یابد. سپس بافت اسکار جایگزین می گردد. زمانی که شما برای جوانسازی پوست مراجعه می کنید، یکی از بهترین راه حل ها، ایجاد میکرو زخم هایی است که به تولید کلاژن بیشتر منجر می شود. به این ترتیب جای زخم های بسیار ریزی ایجاد می شود و کلاژن سازی در پوست ناحیه درمان، افزایش می یابد.
درمان اسکار با استروئید ها
استفاده از استروئید ها نمی تواند به درمان قطعی اسکارها کمک کند، ولی می تواند ظاهر آن ها را بهبود بخشد. با تزریق استروئید ها به درمان کلوئید و هیپرتروفیک کمک می شود. برای تکمیل دوره درمان نیاز است که این تزریق چندین بار تکرار شود. این تزریقات باید چندین بار انجام شود و تعداد تزریق بستگی به نوع زخم و اندازه آن دارد. معمولاً سه جلسه درمانی با فاصله 4 تا 6 هفته نیاز است تا بتوان نتیجه را ارزیابی کرد. اگر اسکار رو به بهبود باشد، می توان روند درمانی را تا چندین ماه ادامه داد.
درمان اسکار با لیزر
روش های مختلفی برای لیزر درمانی اسکار وجود دارد که به درمان جای زخم و برجستگی حاصل از اسکار کمک می کند. درمان اسکار با لیزر با تکنیک ها و دستگاه های خاصی انجام می گیرد و طول موج مشخصی، این اسکارها را هدف قرار می دهد. در این روش ها اسکارهایی که به رنگ صورتی یا قرمز هستند، بهبود نمی یابد و معمولاً اسکارهایی که تیره هستند، بهبود می یابند. با لیزر می توان رگ های خونی بسیار کوچک را از بین برد و سپس به درمان اسکارهای صورتی و قرمز کمک کرد.
فشار درمانی برای درمان اسکار
با استفاده از بانداژ یا پانسمان مخصوص می توان روی زخم فشار مناسب ایجاد کرد و به بهبود اسکاری که در آینده ایجاد می شود، کمک کرد. این بانداژ ها از ایجاد اسکار جلوگیری می کنند. ماساژ درمانی هم به جلوگیری از ایجاد اسکار کمک می کند.
درمان اسکار با روش کرایوتراپی
روش کرایوتراپی برای درمان بسیاری از مشکلات پوستی از جمله زگیل، جای جوش، جای اسکار و … کاربرد دارد. از نیتروژن مایع، برای منجمد کردن اسکارهای ناشی از کلوئید بهره گرفته می شود. کرایوتراپی می تواند در مراحل اولیه ابتلا به کلوئید، از رشد بیشتر این ضایعه ها پیشگیری کند. همچنین می تواند کلوئید های جدید را به خوبی صاف کند. عوارض جانبی روش درمانی کرایوتراپی شامل تغییر در رنگ دانه های پوست در نواحی تحت درمان است. با این روش در آن ناحیه شاهد روشن تر شدن پوست هستیم که بعد از مدتی رفع می شود.
تزریق ژل برای درمان اسکار
ژل های تزریقی بر پایه هیالورونیک اسید هستند و برای درمان اسکارهای فرو رفته، بسیار مناسب است. این روش درمانی بسیار پر هزینه است. زیرا ژل ها همگی بر اساس برندی که دارند قیمت های بالایی دارند. همچنین بعد از مدت زمان مشخصی، ژل ها جذب بدن می شوند و نیاز است که تزریق دوباره انجام گیرد. به همین منظور برای طولانی مدت صرفه اقتصادی ندارد. به همین دلیل برخی پزشکان از تزریق چربی برای رفع فرورفتگی های اسکار ها کمک می گیرند.
تزریق چربی برای درمان اسکار و جای زخم
یکی از روش های رفع فرو رفتگی ها و هماهنگی روی پوست، استفاده از چربی بدن خود فرد است. در این روش، چربی از دیگر نواحی بدن مانند ران ها، باسن، بازوها، شکم و یا نواحی دیگر بنا به صلاحدید پزشک گرفته می شود و این چربی آماده سازی می شود. زیرا چربی گرفته شده دارای سلول های خون و دیگر ناخالصی هاست که باید این ناخالصی ها گرفته شود و سلول های چربی آماده سازی شوند. سپس چربی به ناحیه تحت درمان یعنی اسکار ها و جای زخم هایی که فرو رفتگی دارند، تزریق می گردد.
روش درمان جای زخم با میکرونیدلینگ
میکرونیدلینگ به روش درمانی گفته می شود که سوزن های بسیار ریزی توسط یک دستگاه به پوست وارد می شود و میکرو زخم هایی ایجاد می گردند. این زخم ها به کلاژن سازی در ناحیه کمک می کند. با این روش درمانی بسیاری از مشکلات پوستی از جمله منافذ باز، چین و چروک ها، خطوط ریز، لک و پیس و … درمان می شود. روش میکرونیدلینگ به منظور کلاژن سازی در ناحیه اسکار می تواند به خوبی انجام گیرد.
جراحی برای درمان جای زخم یا اسکار
با روش های جراحی هم می توان به درمان جای زخم یا اسکار ها کمک کرد و ظاهر آن ها را بهبود بخشید. همچنین می توان با پیوند پوست از نواحی دیگر به ناحیه ای که اسکار دارد، به بهبود ناحیه کمک کرد. به این ترتیب ظاهر اسکار بهبود می یابد. این روش درمانی برای از بین بردن جای زخم یا اسکار های وسیع کاربرد دارد و برای اسکارهای کوچک اصلا توصیه نمی شود. روش های جراحی به این صورت است که نواحی از بدن که خیلی دید ندارد، برای پیوند پوست انتخاب می شود و جراح با ظرافت هرچه تمام تر، پوست ناحیه را برش می زند و بخیه های لازم را در ناحیه می زند. سپس پوست اطراف ناحیه اسکار بریده می شود و بافت پوست جدا می شود و پوست سالم به ناحیه پیوند زده می شود. این جراحی توسط جراحان پلاستیک انجام می گیرد و در صورتی که روش های دیگر برای رفع جای زخم یا اسکار موثر واقع نشود، از این روش کمک گرفته می شود. تجربه و مهارت جراح در نتیجه نهایی این روش بسیار موثر است.
کرم های لایه بردار برای رفع جای اسکار
پزشکان در مراحل اولیه درمان و رفع جای زخم یا اسکار از پماد های سیلیکونی برای ناحیه های اسکار کمک می گیرند که این پماد ها می توانند به کوچک تر شدن وسعت اسکار کمک کنند. همچنین این پماد ها از تشکیل اسکار پیشگیری می کنند. بنابراین برای افرادی که جراحی انجام داده اند، استفاده از این پماد ها می تواند از بروز اسکار جلوگیری کند. در برخی موارد هم پزشک از کرم های کورتیکواستروئید یا ورق های سیلیکونی برای نواحی اسکار استفاده می کند. این ورق ها از ایجاد اسکار به خوبی پیشگیری می کنند. اگر پوست بیمار تیره رنگ یا سبزه باشد، پزشکان از کرم های روشن کننده برای روشن تر کردن ناحیه اسکار استفاده می کنند. همچنین استفاده از کرم های لایه بردار می تواند به خوبی به کمرنگ کردن اسکار ها کمک کند. استفاده منظم از کرم های لایه بردار می تواند از ضخیم تر شدن و تیره تر شدن اسکار ها جلوگیری کند.
روش های پیشگیری از ایجاد اسکار و جای زخم
این نکته را به خاطر داشته باشید که پیشگیری از ایجاد اسکار بهتر از درمان آن است. همیشه نمی توان از بروز اسکار پیشگیری کرد ولی زمانی که آسیب و جراحتی وارد می شود، می توان از کرم های ترمیم کننده مناسب استفاده کرد تا از تشدید اسکار جلوگیری شود. با مراقبت های مناسب بعد از ایجاد زخم، به خوبی می توانید از بروز اسکار جلوگیری کنید.
اگر ناحیه ای از پوست تان زخم شده است، نیاز است که فوراً به پزشک مراجعه کنید تا در صورتی که نیاز به بخیه و پانسمان مخصوصی است، انجام گیرد. به این ترتیب پوست در روند بهبود، به خوبی در کنار پوست دیگر قرار می گیرد و در ناحیه زخم دفرمه ای ایجاد نمی شود.
با بخیه می توان جای زخم را تا حد امکان کوچک کرد. دستورالعمل های پزشک را برای مراقبت های بعد از بخیه زدن به دقت رعایت کنید. زیرا این دستور العمل ها می تواند از بروز اسکارهای وسیع تر و مشخص تر جلوگیری کند. همچنین بعد از بخیه زدن امکان دارد که پزشک از بیمار بخواهد که از کرم ها و لوسیون ها یا ورق های مخصوص بعد از زخم استفاده کند تا حد امکان اسکار کوچک تر شود. تعویض پانسمان و شستشوی ناحیه برای جلوگیری از عفونت اهمیت زیادی دارد و باید در فواصل زمانی مشخصی، این کار انجام شود. به این ترتیب از بروز عفونت و در نتیجه بدتر شدن ظاهر زخم، پیشگیری می شود. در این دوران بعد از ایجاد زخم، مصرف مناسب آنتی بیوتیک ها اهمیت بالایی دارد. زیرا با مصرف آنتی بیوتیک، احتمال بروز عفونت به شدت پایین می آید.
از مرطوب کردن و آب زدن به زخم خودداری کنید. استفاده از وازلین و پد های سوختگی که خاصیت مرطوب کنندگی دارند، می توانید برای جلوگیری از خشکی ناحیه استفاده کنید. به این ترتیب از خشک شدن پوست ناحیه زخم و ایجاد پوسته، به خوبی جلوگیری می شود. کندن پوسته روی زخم و دستکاری کردن زخم می تواند احتمال ایجاد اسکار را افزایش دهد.
به هیچ عنوان در دورانی که زخم در حال بهبود است، نور خورشید به ناحیه زخم برخورد نکند. جای زخم یا اسکار باید به خوبی در برابر نور آفتاب محافظت شود. زیرا نور خورشید می تواند با اشعه های مضر و فرابنفش به تیرگی و وضوح بیشتر اسکار منجر شود. به همین دلیل توصیه اکید می شود که روی اسکار تا مدت مشخصی، از کرم های ضد آفتاب قوی و یا محافظت از پوست با پارچه و به صورت فیزیکی به عمل آید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید می تواند منجر به تیرگی هرچه بیشتر اسکار شود. همچنین این نکته را به خاطر داشته باشید که نور آفتاب می تواند منجر به سرطان پوست شود و با دانستن این نکته می توانید متوجه میزان ضررهای نور خورشید بشوید.
استفاده از مواد مغذی و ویتامین ها و املاح معدنی می تواند به جلوگیری از ایجاد اسکار و جای زخم کمک کند. سطح مناسبی از ویتامین ها به خصوص ویتامین آ، ویتامین سی، ویتامین دی و … در بدن می تواند از بدتر شدن جای زخم جلوگیری کند. بدن ما برای ترمیم بافت ها به خصوص بافت پوست به پروتئین ها و کلاژن نیاز دارد تا ترمیم به خوبی انجام گیرد و جای زخم تا حد ممکن محو شود.
هزینه درمان جای زخم یا اسکار
برای درمان جای زخم یا اسکار از روش های درمانی مختلفی کمک گرفته می شود. همان طور که در این مقاله خواندید، روش های های مختلف به شکل های مختلفی انجام می گیرند. اگر از هر یک از این روش ها استفاده شود، هزینه های آن متفاوت خواهد بود. به همین دلیل نمی توان یه قیمت کلی برای درمان جای زخم یا اسکار معرفی کرد. برخی روش ها هزینه های کمتر و برخی روش ها هزینه های بیشتری دارند. شاید بتوان گفت هزینه جراحی برای رفع اسکار بسیار بیشتر از سایر روش هاست. روش تزریق ژل هم با توجه به اینکه نیاز به تمدید دارد و قیمت ژل های تزریقی بالاست، به نسبت هزینه بالایی دارد. اما استفاده از کرم ها و ورق های سیلیکونی و روش های پیشگیری هزینه های به مراتب پایین تری دارند و هزینه های آینده را هم کاهش می دهند.
بهترین پماد برای از بین بردن جای زخم
پماد تتراسایکیلین از جمله بهترین پماد های ترمیم کننده زخم است که به جلوگیری از ایجاد آکنه کمک می کند. از این پماد برای کودکان هم به خوبی می توان استفاده کرد. این پماد به ضد عفونی کردن زخم های عمیق کمک می کندو از در نتیجه از زخم های ناشی از عفونت پیشگیری می کند. این پماد به از بین بردن میکروب های ناحیه و جلوگیری از عفونت های قارچی کمک می کند. کرم ترمیم کننده سیکالفیت هم از بهترین کرم های ترمیم کننده محسوب می شود که می توان بعد از سوختگی های شدید، از آن استفاده نمود. استفاده مداوم و هر روزه از این کرم ها و پماد ها می تواند نتایج بسیار خوبی داشته باشد.
از بین بردن جای بخیه
اینکه جای بخیه چه عمری دارد و چه مدت زمان از ایجاد آن می گذرد، خیلی اهمیت دارد. زیرا اگر بخیه قدیمی باشد، بهترین راه برای رفع آن می تواند درمان با لیزر باشد. اما اگر بخیه به تازگی ایجاد شده باشد، پزشک از کرم ها و پماد های مخصوصی برای بعد از جراحی تجویز می کند تا احتمال ایجاد اسکار به حداقل ممکن برسد. همچنین نحوه ایجاد بخیه که پزشک می زند، خیلی اهمیت دارد. زیرا اگر بخیه به درستی زده نشود، حتی اگر مراقبت های بعد از جراحی هم به عمل آید، باز هم شاهد ایجاد اسکار خواهیم بود.
از بین بردن جای اسکار قدیمی
اسکارهای قدیمی اگر مربوط به سال های گذشته باشند، احتمالا تنها با روش های تهاجمی تر باید درمان شوند. بهترین گزینه ها برای از بین بردن جای اسکار قدیمی شامل لیزر درمانی و جراحی است. اما اگر اسکار تنها به تیرگی ناحیه منجر شده باشد، می توان از روش هایی مانند میکرونیدلینگ و لیزر برای رفع این تیرگی اقدام کرد.
از بین بردن اسکار جراحی
اسکار جراحی اگر به تازگی ایجاد شده باشد، نیاز است که از پماد های مخصوص ترمیم کننده مانند سیکالفیت و تتراسایکیلین استفاده شود. اما برای اسکارهای قدیمی که به دلیل افزایش سن و وزن فرد، کش آمده اند، نیاز است که از روش های تهاجمی تر مانند جراحی و پیوند پوست کمک گرفته شود. این روش به همراه روش های مکمل مانند استفاده از ورق های سیلیکونی می تواند نتایج عالی در پی داشته باشد. اما به شرط آنکه مراقبت های بعد از جراحی به خوبی رعایت شوند.
از بین بردن قرمزی جای زخم
قرمزی جای زخم موردی است که بیشتر در افرادی که پوست روشن دارند اتفاق می افتد. این افراد نیاز دارند که برای رفع قرمزی و نواحی صورتی در جای زخم، به پزشک مراجعه کنند تا بهترین روش درمانی برای آن ها انتخاب شود. برای رفع قرمزی جای زخم معمولاً پیشنهاد می شود که مدت زمان مشخصی از ایجاد اسکار بگذرد و از نور آفتاب محافظت شود. سپس در صورتی که قرمزی رفع نشد، می توان از لیزر درمانی برای رفع این مشکل استفاده کرد.
